15 YILI DOLDURDUNUZ MU?
Yaştan emeklilik için 3600 prim günü ve 15 yıllık sigortalılık süresini dolduran İş Kanuna tabi her işçi ilgili Sosyal Güvenlik Kurumu Müdürlüğüne başvurarak kıdem tazminatı alabilir yazısını almak ve işverene vermek şartıyla, kıdem tazminatı alarak işten ayrılma hakkına sahiptir.
İşveren; kalifiye elemanımı işten çıkarmak istemiyorum, bu nedenle kıdem tazminatını vermiyorum diyemez. Kıdem tazminatı ödenmeyen işçi, İş Mahkemesine dava açmak suretiyle, işten ayrıldığı tarihten itibaren gecikme faiziyle kıdem tazminatını alma hakkını kullanabilir.
Kıdem tazminatı işçinin son aldığı brüt ücret üzerinden hesaplanacaktır
4857 sayılı İş Kanununun 120. maddesi yollamasıyla yürürlükte olan 1475 sayılı yasanın 14. maddesinin 4. bendinde, işçinin bağlı bulunduğu kurum veya sandıktan yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı yahut toptan ödeme almak amacıyla ayrılması halinde kıdem tazminatına hak kazanılabileceği hükme bağlanmıştır. O halde anılan bent uyarınca fesih bildiriminde bulunulabilmesi için işçinin bağlı bulunduğu kurum veya sandık hükümlerine göre yaşlılık, emeklilik, malullük ya da toptan ödemeye hak kazanmış olması gerekir. Bundan başka işçinin bağlı bulunduğu kurum ya da sandığa bahsi geçen işlemler için başvurması ve bu yöndeki yazıyı işverene bildirmesi gerekir. Böylece işçinin yaşlılık, emeklilik, mamullük ve toptan ödeme yönlerinden bağlı bulunduğu mevzuata göre hak kazanıp kazanmadığı denetlenmiş olur. Öte yandan işçinin, sosyal güvenlik anlamında bu hakkı kazanmasının ardından ilgili kurum ya da sandığa başvurmaksızın kıdem tazminatı talebiyle işyerinden ayrılması ve bu yolla hakkın kötüye kullanılmasının önüne geçilmiş olur. İşçi tarafından bağlı bulunduğu kurum ya da sandıktan tahsise ya da tahsis yapılabileceğine dair yazının işverene bildirildiği anda işverenin kıdem tazminatı ödeme yükümü doğar ve faiz başlangıcı da bu tarih olarak esas alınmalıdır.
Aslında normal olarak istifa eden işçiye kıdem tazminatı ödenmez ama 08.09.1999 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 4447 Sayılı Yasa ile 1475 Sayılı Yasa’nın 14. maddesine eklenen bent ile bazı şartlarla verilir hale getirilmiştir.
Yaş şartı ortaya çıkınca da kıdem tazminatı ödenmesi konusunda yeni de bir hak yaratıldı, kısaca emeklilik için gereken, yaş şartı dışındaki şartları yerine getirenler, çalışmayı bırakıp emekli olacakları yaşları evlerinde beklemek istemeleri nedeniyle işten ayrılmaları (istifa etmeleri) halinde Kıdem Tazminatı alabileceklerdir.
Ancak, bu hak sadece 4857 (eski 1475) sayılı İş Kanunu’na göre çalışanlar için verilmiş olup, 854 sayılı Deniz İş Kanunu ile 5953 (212) sayılı Basın İş Kanunu’na tabi çalışanların bu tür bir hakkı yoktur.
KIDEM TAZMİNATI ÖDENMESİNİN KOŞULLARI
1475 sayılı kanunda gösterilen (ve aşağıda gösterilen) fesih hallerinde, en az bir yıllık çalışması olan işçiye veya işçinin vefat etmesi halinde de bu işçinin hak sahiplerine işveren tarafından kıdem tazminatı ödenmesi gerekmektedir. Kıdem tazminatına hak kazanabilmenin koşulları 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14. maddesinde aşağıdaki gibi sıralanmıştır.
a) İşveren tarafından 4857 sayılı İş kanunun 25. Maddesinin II numralı bendinde gösterilen ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri nedenler dışında iş sözleşmesinin feshedilmesi,
b) İşçi tarafından 4857 sayılı İş kanunun 24. Maddesinde sayılan nedenlerden dolayı iş sözleşmesinin feshedilmesi,
c) Muvazzaf askerlik dolayısıyla iş sözleşmesinin feshedilmesi,
d) İşçinin bağlı bulunduğu kanunla kurulu kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik, veya malullük aylığı yahut toptan ödeme alması amacıyla iş sözleşmesinin feshedilmesi,
e) Kadının evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi rızası ile iş sözleşmesini sona erdirmesi,
f) İşçinin ölümü sebebiyle iş sözleşmesinin son bulması,
g) Sosyal Sigorta Yasalarında değişiklik yapan 4447 sayılı yasa ile getirilen bir hükümle, 506 sayılı Kanunun 60. maddesinin birinci fıkrasının
(A) bendinin (a) ve (b) alt bentlerinde öngörülen yaşlar dışında kalan diğer şartları veya aynı kanunun geçici 81. maddesine göre yaşlılık aylığı bağ- lanması için öngörülen sigortalılık süresini ve prim ödeme gün sayısını tamamlayarak kendi istekleri ile işten ayrılmaları, halinde bir yıldan fazla kıdemi olan iş kanunu kapsamındaki işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerekmektedir.
15 YILI DOLDURDUNUZ MU?
